Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

Przykłady ćwiczeń w czytaniu i pisaniu

(za: M. Bogdanowicz, Recepty na dobre czytanie i pisanie, [w:] Jak pomóc dziecku z dysortorafią, ODN Zielona Góra 2000)

"Czytanie na raty"

Uczeń młodszy

1. Dziecko czyta na głos - zależnie od możliwości: od jednej lub kilku linijek tekstu do 1/2 strony,
2. Dziecko czyta razem z Dorosłym na głos ("chórem", dorosły nieco ciszej) - dwa razy więcej, np. od dwóch linijek do l strony,
3. Dorosły - matka czyta dziecku na głos - trzy razy więcej, np. od trzech linijek do 3 stron,
4. Dziecko czyta samo po cichu - cztery razy więcej, np. od 4 linijek
   

   do 4 stron; powtórka całego cyklu (pkt 1-4)

5. Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne - opowiadanie lub pisemne
   

   - w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem.

Uczeń starszy

1. Dziecko czyta na głos - zależnie od możliwości: od ok. 1/2 - l strony,
2. Dorosły - czyta dziecku na głos - trzy razy więcej, ok. 3 stron; dobrze, jeżeli dziecko w tym czasie śledzi tekst wzrokiem,
3. Dziecko czyta samo po cichu - cztery razy więcej: ok. 4 stron; powtórka całego cyklu (pkt 1-3)
4. Streszczenie przeczytanego tekstu (ustne - opowiadanie lub pisemne
   

   - w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem,

5. Podsumowanie przeczytanego rozdziału - streszczenie rozdziału
   

   i dyskusja nad wybranymi problemami.

Książka mówiona

"Książki mówione" to taśmy magnetofonowe z nagraniami lektur szkolnych, które służą dzieciom w przyśpieszeniu procesu czytania lektur. Można je wypożyczać w bibliotekach dla osób niepełnosprawnych (niewidomych), bibliotekach pedagogicznych, w dużych bibliotekach publicznych. Rodzice prezentują początek "książki mówionej" i dziecko kontynuuje czytanie reszty rozdziału z użyciem kasety magnetofonowej. Zadaniem dziecka jest:

• słuchanie tekstu (z taśmy) z jednoczesnym śledzeniem go w książce (czytaniem) (2 str.)
• słuchanie tekstu - bez czytania (kilka stron) powtórka: (pkt 5-6)
• streszczenie przeczytanego tekstu (ustne lub pisemne - w formie planu czy wypracowania) lub dyskusja nad tekstem.
• podsumowanie przeczytanego i wysłuchanego rozdziału - streszczenie
  

  i dyskusja.

Dyktando w 10 punktach - z komentarzem ortograficznym

• Punkt l. Umowa

  Umów się z dzieckiem, że codziennie będziecie robić dyktando obejmujące zawsze tylko 3 zdania. Wymyślcie wspólnie nagrodę po każdym tygodniu pracy.

• Punkt 2. Wybór tekstu

  Zaznacz w książce dziecka 3 zdania i przeczytaj na głos pierwsze zdanie.

• Punkt 3. Komentarz ortograficzny

  Dziecko powtarza zdanie i omawia pisownię każdego wyrazu (podaje zasady pisowni, poszukuje uzasadnienia pisowni).

• Punkt 4. Zapisywanie

  Dziecko zapisuje zdanie (podobnie postępuje z następnymi zdaniami).

• Punkt 5. Kontrola l - dziecko

  Dziecko samodzielnie sprawdza cały napisany tekst.

• Punkt 6. Kontrola 2 - dorosły

  Dorosły sprawdza tekst. Jeżeli znajdzie błędy, podaje ich liczbę.

• Punkt 7. Kontrola 3 - dziecko

  Dziecko ponownie sprawdza tekst z pomocą słownika ortograficznego.

• Punkt 8. Kontrola 4 - dorosły

  Dorosły sprawdza poprawiony tekst. Jeżeli nadal są błędy, wskazuje tekst -wzór, z którego dyktował zdania.

• Punkt 9. Kontrola 5 - dziecko

  Dziecko porównuje napisany tekst ze wzorem i ostatecznie poprawia błędy.

• Punkt 10. Poprawa

  Dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy (np. podaje zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy).

Uwagi: Podstawowym założeniem stosowania techniki "dyktando
z komentarzem ortograficznym" jest przeświadczenie o możliwości utrwalenia zasad pisowni i wytworzenia pełnej świadomości ortograficznej przez przekształcenie się nawyku "głośnego myślenia" - omawiania zasad pisowni (pkt. 3) - w nawyk "cichego" przypominania ich sobie podczas pisania.
Kolejnym zadaniem ćwiczenia jest wytworzenie nawyku dokładnego sprawdzania i poprawiania każdej pracy pisemnej po napisaniu. Dziecko ma prawo do popełnienia błędu, ale nie ma prawa pozostawić go bez poprawienia.
Warunkiem uzyskania tych efektów jest wykonywanie omawianego ćwiczenia krótko lecz systematycznie oraz zawarcie umowy z dzieckiem co do czasu pracy (codziennie), liczby dyktowanych zdań (zawsze tej samej) oraz nagrody (po każdym tygodniu ćwiczeń). W ten sposób dziecko nie będzie usiłowało,
w tej sprawie, stale z nami negocjować. "Dyktando w 10 -punktach":

• utrwala znajomość zasad pisowni,
• wytwarza nawyk stałego przywoływania zasad ortograficznych podczas pisania,
• wytwarza nawyk stałego sprawdzania napisanego tekstu, a tym samym dziecko ma poczucie odpowiedzialności za napisany tekst.

Tygodniowe ćwiczenia poprawnej pisowni - samodzielna praca starszych uczniów

I. Przygotowanie

• Załóż zeszyt do ćwiczeń ortograficznych.
• Powtórz i utrwal zasady pisowni.
• Na końcu zeszytu załóż "Słowniczek trudnych wyrazów".

II. Pisanie z pamięci - co dzień

• Przeczytaj uważnie wybrany przez siebie, lub wskazany przez nauczyciela fragment tekstu (ok. 4-5 zdań niezbyt długich, po ok. 5 wyrazów w zdaniu).
• Przeczytaj pierwsze zdanie, zapamiętując tekst i pisownię wyrazów. Uzasadnij pisownię trudnych wyrazów.
• Powiedz tekst z pamięci.
• Przeczytaj powtórnie zdanie sprawdzając, czy dobrze zapamiętałeś.
• Napisz tekst z pamięci.
• Sprawdź zapis i nanieś poprawki.
• Porównaj zapis ze zdaniem wzorcowym i nanieś poprawki.
• Zakryj zdanie wzorcowe i napisane.
• Napisz powtórnie to samo zdanie.
• Sprawdź zapis.

III. Poprawa błędów

• Wypisz wyrazy, w których popełniłeś błędy i uzasadnij poprawną pisownię.
• Wyrazy te zastosuj w krzyżówce. Ułóż z nimi zdania. Utwórz rodzinę wyrazów pokrewnych. Wykonaj ćwiczenie utrwalające pisownię.
• Wpisz je do "Słowniczka trudnych wyrazów" (na końcu zeszytu).

IV. Sprawdzian - co tydzień

• Pracuje codziennie, zapisując datę przy wykonanych ćwiczeniach.
• Po tygodniu ćwiczeń poproś kogoś, aby podyktował ci zdania, które codziennie pisałeś.
• Sprawdź, o ile błędów mniej zrobiłeś niż poprzednio i popraw je (wg wzoru).

Po każdym tygodniu ćwiczeń pokaż zeszyt nauczycielowi. Powodzenia!